Bir manliftin verimli ve güvenli bir şekilde çalışmasını sağlamak, en az doğru modeli seçmek kadar önemlidir. Manliftlerin periyodik bakımı, hem yasal bir zorunluluktur hem de iş kazalarını önlemek, ekipmanın ömrünü uzatmak ve beklenmedik arızaların önüne geçmek için kritik bir süreçtir.

Manliftlerin periyodik bakımı, “İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği” çerçevesinde, alanında uzman ve yetkili kişiler tarafından yapılmalıdır. Bu süreç genellikle aşağıdaki adımları ve kontrolleri içerir:

Periyodik Bakım Öncesi Hazırlık

  1. Alan Güvenliği: Bakım yapılacak manlift, düz ve sağlam bir zemine çekilir. Etrafına güvenlik şeridi çekilerek yetkisiz kişilerin yaklaşması engellenir.
  2. Ekipmanın Temizliği: Makinenin üzerinde biriken kir, yağ ve molozlar, yapılacak kontrollerin daha sağlıklı olması için temizlenir.
  3. Dokümantasyon: Manliftin önceki bakım kayıtları, kullanım kılavuzu ve periyodik kontrol formu hazır bulundurulur.

Periyodik Bakım Sırasında Yapılan Kontroller (Kontrol Listesi)

Yetkili teknisyenler, manlifti A’dan Z’ye kontrol eder. Bu kontroller genellikle ana başlıklar altında toplanır:

1. Görsel ve Fiziksel Kontroller

  • Şasi ve Denge Ayakları (Varsa): Şasede herhangi bir çatlak, deformasyon, paslanma veya kaynak noktalarında ayrılma olup olmadığı kontrol edilir. Denge ayaklarının (örümcek ve bazı kamyon üstü platformlarda) düzgün çalışıp çalışmadığı test edilir.
  • Bom ve Makas Sistemi: Teleskopik bomlarda, eklemli bomlarda veya makas mekanizmasında eğilme, çatlak, ezilme veya aşınma olup olmadığı incelenir. Pimler, burçlar ve bağlantı noktaları gözden geçirilir.
  • Platform (Sepet): Sepetin korkulukları, zemini, giriş-çıkış kapısı ve tekmeliklerinde (malzemelerin aşağı düşmesini engelleyen alt panel) herhangi bir hasar olup olmadığı kontrol edilir. Taşıma kapasitesini belirten etiketin okunaklı olması gerekir.
  • Lastikler ve Yürüyüş Takımı: Lastiklerin havası, diş derinliği ve genel durumu kontrol edilir. Paletli sistemlerde paletlerin gerginliği ve durumu incelenir.

2. Mekanik ve Hidrolik Sistem Kontrolleri

  • Hidrolik Sistem: Hidrolik yağ seviyesi ve kalitesi kontrol edilir. Hortumlarda, borularda ve bağlantı elemanlarında (rekorlar) sızıntı, çatlak, aşınma veya şişme olup olmadığı dikkatlice incelenir.
  • Hidrolik Silindirler (Pistonlar): Kaldırma, yürüme ve dönüşü sağlayan silindirlerin keçelerinde sızıntı olup olmadığına ve piston millerinde çizik veya eğilme olup olmadığına bakılır.
  • Valfler ve Pompalar: Hidrolik pompanın basıncı ölçülür. Yönlendirme ve emniyet valflerinin fonksiyonları test edilir.
  • Dönüş (Kule) Sistemi: Manliftin kendi etrafında dönmesini sağlayan dönüş motoru, dişli kutusu ve rulmanlarda anormal ses, boşluk veya aşınma olup olmadığı kontrol edilir.

3. Elektrik ve Elektronik Sistem Kontrolleri

  • Kablolama: Tüm elektrik kabloları ve soketler, ezilme, kopma, yanık veya izolasyon sorunlarına karşı kontrol edilir.
  • Kontrol Panelleri: Hem sepet içindeki üst kontrol panelinin hem de şasi üzerindeki alt kontrol panelinin tüm düğme ve joystiklerinin doğru çalıştığı test edilir.
  • Acil Durum İndirme Sistemi: Elektrik veya motor arızası durumunda sepeti güvenli bir şekilde aşağı indirmeyi sağlayan acil durum indirme sisteminin (genellikle manuel bir pompa veya valf) çalıştığından emin olunur.
  • Akü ve Şarj Sistemi (Akülü Modellerde): Akülerin sıvı seviyeleri, kutup başları ve genel durumu kontrol edilir. Şarj ünitesinin doğru çalışıp çalışmadığı test edilir.

4. Güvenlik Sistemleri ve Fonksiyon Testleri

  • Acil Stop Butonları: Hem sepetteki hem de şasideki acil stop butonlarının sistemi anında durdurup durdurmadığı test edilir.
  • Eğim Sensörü: Manliftin güvenli çalışma eğimini aştığında uyarı veren (sesli/ışıklı) ve hareketleri kısıtlayan eğim sensörünün çalıştığı doğrulanır.
  • Yük Sensörü (Varsa): Sepete kapasitesinden fazla yük bindiğinde uyarı veren ve kaldırmayı engelleyen yük sensörünün kalibrasyonu ve fonksiyonu kontrol edilir.
  • Limit Şalterleri (Limit Switches): Bomların ve makasların maksimum ve minimum açılma noktalarını belirleyerek mekanizmayı durduran limit anahtarlarının görevini yapıp yapmadığı test edilir.
  • Sesli ve Işıklı İkazlar: Geri vites ve hareket anında devreye giren alarmların ve tepe lambasının çalışır durumda olduğu kontrol edilir.

Periyodik Bakım Sonrası İşlemler

  1. Yük Testi: Kontroller bittikten sonra, manliftin beyan edilen kapasitesine uygun bir ağırlıkla (genellikle kapasitesinin %25 fazlası ile statik ve %10 fazlası ile dinamik testler) kaldırma ve hareket testleri yapılır. Bu, ekipmanın güvenli bir şekilde yük altında çalışabildiğini doğrular.
  2. Raporlama: Yetkili kontrol uzmanı, yapılan tüm kontrolleri, test sonuçlarını ve varsa tespit edilen uygunsuzlukları içeren bir “Periyodik Kontrol Raporu” düzenler. Bu rapor, yasal denetimler için saklanmalıdır.
  3. Etiketleme: Bakımı yapılan manliftin üzerine, bir sonraki bakım tarihini ve kontrolün yapıldığını belirten bir etiket yapıştırılır.

Önemli Not: Manlift periyodik bakımı, yalnızca TÜRKAK tarafından akredite edilmiş muayene kuruluşları veya Makine Mühendisleri Odası gibi yetkili kurum ve kuruluşlardan sertifikalı makine mühendisleri, mekatronik mühendisleri, makine veya metal eğitimi bölümü mezunu teknik öğretmenler ya da makine tekniker veya yüksek teknikerleri tarafından yapılabilir. Kullanıcıların veya operatörlerin günlük olarak yapacağı basit kontroller (görsel kontrol, sıvı seviyeleri vb.), bu kapsamlı periyodik bakımın yerini tutmaz.